عیسی بن یزید جلودی
| کارگزار و مشاور هارون‌الرشید و مامون عباسی | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نام | عیسی بن یزید جَلودی |
| اطلاعات دیگر | |
| فعالیت‌ها | از مخالفان ولایتعهدی امام رضا(ع) • مأمور انتقال امام رضا(ع) از مدینه به مرو |
| منصب | حاکم مکه، یمن و مصر |
عیسی بن یزید جَلودی از سرداران و مشاوران هارون الرشید و مأمون و از حاکمان مکه، مصر، یمن در دوره حکومت مأمون عباسی بود. او پس از خودداری از بیعت با امام رضا(ع) به‌عنوان ولیعهد، توسط مأمون کشته شد. به گزارش برخی، وی پس از حمله به مدینه، به خانه امام رضا(ع) هجوم آورد. همچنین برخی معتقدند او مأمور فرستادن فرمان بیعت با امام رضا(ع) به مکه بوده و از طرف مأمون دستور داشت تا امام را از مدینه به مرو ببرد.
زندگی نامه
عیسی بن یزید جَلودی از فرماندهان و مشاوران هارون الرشید و مأمون بود. درباره نسبت جلودی، اختلاف نظر است؛ برخی جلود را نام منطقه‌ای در آفریقا یا شام دانسته‌اند. از تاریخ تولد و درگذشت او گزارشی در دست نیست؛ اما ماجرای کشته‌شدن او نقل شده است. به گزارش برخی، جلودی پس از بیعت نکردن با امام رضا(ع) توسط مأمون دستگیر و کشته شد. به گفته شیخ صدوق، عیسی جلودی هنگامی که امام رضا(ع) نزد مأمون بود، بر او وارد شد. امام رضا(ع) پس از دیدن او قصد شفاعت وی را داشت و از مأمون درخواست کرد که جلودی را به او بسپارد و ببخشد؛ اما از آنجا که جلودی از مخالفان امام بود، به خیال اینکه امام رضا(ع) قصد تلافی دارد؛ از مأمون درخواست کرد که هرچه امام رضا(ع) گفت، بر عکس آن را انجام دهد. مأمون نیز دستور به گردن زدن او داد.
در گزارش‌ها آمده است عیسی جلودی به دستور مأمون حاکم مکه و یمن بود. همچنین برخی معتقدند وی به دستور عبدالله بن طاهر از امیران طاهری در سال ۲۱۳ق و بار دیگر در اواخر سال ۲۱۴ق حاکم مصر شد.
بر پایه برخی گزارش‌ها، جلودی با محمد دیباج در مدینه، با حمدویه در یمن و با زید النار نیز در بصره جنگید و آن‌ها را شکست داد.
مخالفت با امام رضا(ع)
به باور یعقوبی، عیسی بن یزید جلودی، از طرف مأمون، مأمور رساندن فرمان بیعت با امام رضا(ع) به مکه بود. وی با پارچه‌های سبز وارد مکه شد و از مردم برای امام رضا(ع) بیعت گرفت. اما به گزارش شیخ صدوق، عیسی جلودی، بعد‌ها از مخالفان سرسخت ولایتعهدی امام رضا(ع) شد و مأمون او را به‌دلیل بیعت‌نکردن با امام رضا(ع) به زندان انداخت.
در عیون اخبار الرضا آمده است: پس از به شهادت رسیدن امام کاظم(ع) و شکست محمد دیباج، عیسی جلودی به مدینه حمله کرد. وی با دستور هارون الرشید یا مأمون به خانه‌های آل علی(ع) وارد شده و اموال و زیورآلات زنان را غارت می‌کرد. جلودی به خانه امام رضا(ع) نیز حمله کرد و قصد غارت اموال و زینت زنان را داشت؛ اما امام رضا(ع) مانع ورود او به خانه شد و پس از بحث و گفتگوی زیاد، خودش وارد خانه شد و اموال، لباس، زر و زیور و گوشواره‌ها را به جلودی داد.
برخی منابع جلودی را مأمور انتقال امام رضا(ع) از مدینه به مرو معرفی کرده‌اند؛ اما عده‌ای از محققان با توجه به مخالفت وی با امام رضا(ع)، او را غیر از عیسی بن یزید جلودی معروف دانسته‌اند. همچنین به گفته ابوالفرج اصفهانی مأمور بردن امام رضا(ع) به مدینه جلودی اهل خراسان بوده است.
پانویس
- ↑ مفید، الارشاد، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۰۳؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۳۶۸-۳۶۶.
- ↑ سمعانی، الانساب، ۱۳۸۳ش، ج۳، ص۳۰۷.
- ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۳۶۹.
- ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۳۶۹.
- ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۳۶۹.
- ↑ فارسی، شفاء الغرام، ج۲، ص۲۸۸؛ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۵۵.
- ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی،، بیروت، ج۲، ص۴۶۱؛ عباسی صفدی، نزهة المالک و المملوک، نشر المکتبة العصریة، ص۹۶.
- ↑ مفید، الارشاد،۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۰۳.
- ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۵۵.
- ↑ یوسفی غروی، موسوعة التاریخ الإسلامی، ۱۴۱۷ش، ج۸، ص۳۸.
- ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۴۴۹.
- ↑ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۳۶۶.
- ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۳۶۸.
- ↑ مفید، ارشاد، ۱۳۸۸ش، ص۵۳۳.
- ↑ عرفان‌منش، جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا(ع) از مدینه تا مرو، ۱۳۷۶ش، ص۱۳.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، فرزندان ابوطالب، ۱۳۳۹ش، ص۳۴۰.
منابع
- ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، فرزندان ابوطالب، ترجمه جواد فاضل، تهران، نشر علی‌اکبر علمی، ۱۳۳۹ش.
- ابن خلدون، ابو زید عبدالرحمن، تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالمحمد آیتی، بی‌جا، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۳ش.
- سمعانی، عبدالکریم، الانساب، هند، مطبعة المجلس دایرة المعارف العثمانیة، ۱۳۸۳ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا، ترجمه علی‌اکبر غفاری، تهران، نشر صدوق، ۱۳۷۳.
- طبرسی، حسن بن علی، المناقب الطاهرین، تحقیق حسین درگاهی، تهران، نشر رایزن، ۱۳۷۹ش.
- عباسی صفدی، حسن بن عبدالله، نزهه المالک و المملوک فی مختصر سیر من ولی مصر من المملوک، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، نشر المکتبة العصریة، بی‌تا.
- عرفان‌منش، جلیل، جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا(ع) از مدینه تا مرو، مشهد، آستان قدس، ۱۳۷۶ش.
- فارسی، محمد بن احمد، شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، ترجمه محمد مقدس، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۶ش.
- مفید، محمد بن محمد، ارشاد، ترجمه موسوی مجاب، قم، سرور، ۱۳۸۸ش.
- مفید، محمدبن محمد، الارشاد، ترجمه هاشم رسولی، تهران، نشر الاسلامیه، بی‌تا.
- یوسفی غروی، محمد هادی، موسوعة التاریخ الإسلامی، قم، نشر مجمع الفکرالاسلامی، ۱۴۱۷ش.
- یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ یعقوبی، بیروت، دار صادر، بی‌تا.